ŞAP MADENİ (BEYAZ BONCUK)
ŞAP
Aluminyum potasyum sülfatından veya amonyum-aluminyum sulfatından oluşan, sıcak suda daha kolay çözünen şeker tadında, buruk, büzücü, antiseptik, renksiz bir tür tuz. [ K[AL (SO6H4)2 (H2O)] 6.H2O ]. Şap ısıtıldığında kendi kristal suyunda 91°C’de erir, bu durumda soğumaya bırakıldığında kayaç şapı denen camsı bir görünüm alır; 91°C’de itibaren ısıtılmaya devam edilirse suyunu tümüyle yitirerek kabarır ve şap mantarı denen süngerimsi bir kütle durumuna gelir. Böylece oluşan susuz tuz, kalsine şap’tır.
KÜTAHYA ŞAPHANE’DE ÇIKARTILAN ŞAP MADENİ İÇİN
OSMANLI PADİŞAHI II.BEYAZIT TARAFINDAN
FERMAN EDİLEN
ŞAP KANUNNAMESİ
1-Bölge içinde satılan şaptan başka bir akçelik ve bir habbelik şap satılmayacaktır.
2-Teftiş ve denetim yapıp görünüz. Şaplar emin ve muhafaza bir yerde emanete alınıp mühürlenecektir.
3-O yerlerde yasak edilir ki; kesinlikle şap satılmayacaktır. Bu konu için Şaphane’ye kadı (hakim) ve kul ( insan) görevlendirilmiştir. Ne kadar kalan şap varsa tespit edilip mühürlenecektir. Bir akçelik sattırılmayacaktır.
4-Rum şehrine karar verilmiştir. Kesinlikle Karahisar şabı Rum şehrinden aşağı indirilmeyecektir.
5-Siz emre uyup, ne kadar Gedüs (Şaphane) şabı ve Karahisar ve diğer şap bulunup, mühürlenir tutanağa geçirilirse, yazıp bildiriniz.
6-Sen kadısın sana emir verilmiştir. Sen ki hakimsin, emir edilen şabtan bir akçelik sattırılmayacaktır.
7-Sonra her üç ayda bir denetim emri veririm. Çıkartanlardan ve aşçılardan satmak için Gedüs (Şaphane) şabı buluna veya Karahisar ve diğer şabı buluna.
8-Sen ki, kadısın (Hakimsin) ona göre davran.
9-Orada ne kadar şap mühürlenirse ve kimin elinde bulunup mühürlenirse, yazıp bildiriniz. Konu Hizane-i Amirem defterine alınmıştır.
10-Bu kararı sicillata yazıp şehir hakimine veriniz. Bu karar ile işlem yapılsın bunu biliniz.
Bi Makam-ı Kostantiniyye
FATİH SULTAN MEHMED’İN OĞLU II.BEYAZID(1481–1512)
Osmanlı Padişahlarından Fatih Sultan Mehmet’in oğludur. Annesi Gülbahar Hatundur. İyi öğrenim gördü.
Değerli bilim ve sanat adamları arasında büyüdü. Babasının ölümü üzerine Padişah oldu. Rumeli ve Balkanlarda Venedik nüfusu kırıldı. (1499–1503)
Bilime, sanatlara yakınlık duyan bir hükümdardır. Amasya ve Edirne’de külliyeler yaptırdı.
(Cavit KOCAÇAY’ ın (BEYAZ BONCUK –ŞAPHANE) kitabından alınmıştır.)